«۸۰ درصد ایرانی‌ها اصلاً به کنسرت نمی‌روند»؛ این آمار را ایسپا (مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران) اعلام کرده است و بر این اضافه کرده است که ۸.۶ درصد ایرانی‌ها هر چند سال یک‌بار و ۷.۵ درصد هم فقط سالی یک‌بار پایشان به کنسرت‌های موسیقی باز می‌شود. در این میان، تنها نیم درصد ایرانی‌ها ماهی یک‌بار و نیم درصد هم ماهی چندبار کنسرت می‌روند.
با وجود این آمارها، اخیراً مجلس شورای اسلامی، قانونی تصویب کرده است که به‌موجب آن، ۱۰ درصد از درآمد فروش بلیت تمام کنسرت‌ها باید به‌حساب خزانه دولت واریز شود. تصویب این قانون مردم و هنرمندان را درباره عواقب آن نگران کرد و تأثیرش را بر قیمت بلیت‌ها به‌سرعت نشان داد.
هیزم ریختن بر آتش گرانی
یکی از علت‌های اصلی بی‌میلی ایرانی‌ها به کنسرت‌رفتن، هزینه بالای بلیت این کنسرت‌هاست؛ آن‌هم در شرایط اقتصادی این روزهای کشور، اما ظاهراً مسئولان نه‌تنها قصد آسان کردن شرایط کنسرت رفتن را ندارند، که حتی هیزم بر آتش ریخته‌اند و تصمیم گرفته‌اند ۱۰ درصد از درآمد بلیت‌فروشی کنسرت‌ها را از تهیه‌کنندگان بگیرند و می‌گویند درآمد ناشی از این محل برای ساماندهی فعالیت‌های فرهنگی، هنری و تعمیر، تجهیز و اداره مجتمع‌های فرهنگی و هنری شهرستان‌ها غیر از مراکز استان، اختصاص پیدا می‌کند.
نقش ارشاد در تصویب قانون ۱۰ درصد
در حالی که احد آزادی‌خواه، سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با خبرگزاری خانه ملت، این طرح را پیشنهاد وزارت ارشاد اعلام کرده بود، معاون هنری وزارت ارشاد، سید مجتبی حسینی به سایت «موسیقی ما» گفته که این معاونت هیچ نقشی در طراحی و پیگیری این مصوبه نداشته است.
در همین رابطه، خبرنگار ایرناپلاس با دفتر موسیقی وزارت ارشاد تماس گرفت تا با محمد اللهیاری، مدیرکل این دفتر درباره این مسأله گفت‌وگو کند، اما دفتر مدیرکل از خبرنگار خواست تا با مرتضی باقرنژاد، معاون مدیرکل تماس بگیرد. معاون مدیرکل نیز در پاسخ خبرنگار ایرناپلاس گفت: «من اطلاعات جدید را ندارم و بهتر است با خود آقای اللهیاری تماس بگیرید؛ چون ایشان مسئول این پروژه هستند.» و در نهایت علی‌رغم قول مساعد روابط عمومی دفتر موسیقی برای پاسخگویی مدیرکل به سؤالات ایرناپلاس، پس از ۱۰ روز هیچ نتیجه‌ای حاصل نشد.
شکایت هنرمندان
هنرمندان زیادی نیز از این طرح شکایت دارند و می‌گویند عاقبت آن، گرانی بیشتر بلیت و کمتر شدن مخاطبان کنسرت‌های موسیقی است. در همین زمینه ۲۰۰۰ هنرمند موسیقی در نامه‌ای به این مصوبه اعتراض کردند و آن را «دست‌اندازی به جیب هنرمندان موسیقی» خواندند و خواستار لغو آن شدند. این هنرمندان در نامه‌شان با عنوان «خطاب به وکیلان و وزیران ایران» نوشتند: «وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اگر روسفیدی و سربلندی وزارتخانه متبوع خویش را خواهان است، به جای حذف مخالفانِ آن طرح ضدِفرهنگ و ضدِهنر، طراحان چنین طرح‌هایی را عزل نموده و خود شخصاً از هنرمندان عذرخواهی کند.» در میان امضاکنندگان این نامه، نام هنرمندانی چون حسین علیزاده، رافائل میناسکانیان، فردین خلعتبری، بهرام دهقانیار و وحید تاج به چشم می‌خورد.
محمد معتمدی، خواننده مطرح کشور نیز در نشست رسانه‌ای کنسرت خود از این قانون انتقاد کرد. معتمدی گفت: «من یکی از منتقدان این قانون هستم و در این زمینه هم اعتراض‌های خودم را به گوش مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رسانده‌ام اما لازم است در اینجا به جهت همکاری‌هایی که در این زمینه صورت گرفته، قدردانی‌های خودم را داشته باشم؛ گرچه بازهم تکرار می‌کنم که به انتقادهایی که در حوزه برگزاری کنسرت‌ها دارم کاملاً واقفم. البته برخی از دوستانی که در این حوزه اقدام به اجرای قوانین می‌کنند، به واقعیت‌های موجود واقف نیستند. بنابراین در حوزه موسیقی سیاستگذاری‌هایی اتفاق می‌افتد که کار را دچار مشکل می‌کند.»
معتمدی که سابقه برگزاری کنسرت‌های خیریه، ارزان و رایگان را هم دارد، تصویب این قانون را به ضرر موسیقی و به‌ویژه موسیقی ایرانی دانست و از مسئولان خواست آن را اصلاح کنند.
پولی که از جیب مردم می‌رود
یکی از هشدارهای جدی درباره طرح ۱۰ درصد این است که چنین هزینه‌ای حتماً از جیب مردم پرداخت خواهد شد؛ کما اینکه در حال حاضر و با شروع فصل کنسرت‌ها، هزینه بلیت‌ها افزایش یافته و این قانون، دلیل مهم این افزایش قیمت‌ها شمرده می‌شود. وقتی سالن‌های برگزاری کنسرت از تهیه‌کنندگان کنسرت‌ها ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده می‌گیرند، افزودن بار این ۱۰ درصد، هزینه مالی بیشتری بر دوش برگزارکنندگان کنسرت‌ها می‌گذارد و آن‌ها هم این بار مالی را از طریق افزایش قیمت بلیت جبران می‌کنند.
انجمن صنفی هنرمندان موسیقی در این باره بیانیه صادر کرد و خواستار لغو این قانون شد. این انجمن در بیانیه خود آورده است: «به نمایندگی از هنرمندان موسیقی هشدار می‌دهیم که کمترین آسیب این مصوبه ضربه‌زدن به هنر موسیقی و کاستن از جایگاه هنرمندان و فراهم ساختن عرصه برای تاخت‌وتاز گونه‌های بی‌محتوا و کم‌مایه موسیقی تجاری داخلی و وارداتی خواهد بود. طبیعی است با گران‌تر شدن بهای بلیت کنسرت‌ها، مخاطبان واقعی موسیقی هنری از هنرمندانشان دور و هنر موسیقی به زیرزمین و فضاهای غیررسمی و مجازی رهنمون خواهد شد.»
در کنار این واکنش‌ها، عده‌ای هم معتقدند که با اصلاح قانون می‌توان معایب آن را برطرف کرد. حمیدرضا نوربخش، مدیر عامل خانه موسیقی در این باره به روزنامه «صبح نو» گفته است: «به‌نظر می‌رسد اصلاح این قانون به‌طوری‌که کنسرت‌های پر درآمد هدف اصلی آن باشند و درعین‌حال، از کنسرت‌های کم‌درآمدتر و هم‌راستا با سیاست‌های فرهنگی کشور همچنان حمایت شوند، بهترین راهکار موجود باشد.»
قیمت بلیت کنسرت را چه کسی کنترل می‌کند؟
از سوی دیگر، در حال حاضر متولی خاصی برای تعیین قیمت بلیت کنسرت‌ها وجود ندارد و تهیه‌کنندگان بر اساس معیارهای خودشان قیمت‌ها را تعیین می‌کنند و حتی در برخی کنسرت‌ها بلیت‌های ۴۰۰ هزار تومانی هم فروخته می‌شود. چنین آشفته‌بازاری باعث پس‌زدن بیشتر کنسرت‌ها از سوی مردم و البته لطمه بیشتر به کنسرت‌های موسیقی فاخر و ایرانی زده می‌شود. اتفاقی که هم فرهنگ و موسیقی ایران را تهدید می‌کند و هم مردم را؛ مردمی که این روزها به‌شدت به دل‌خوشی‌هایی این‌چنینی نیازمندند.
گزارش از الیاس براهویی‌نژاد
نظر شما